ظاهر زندگی زهرا (سلام الله علیها)

باسمه تعالی

صدیقه کبری

9/12/93

 

«ما باید خودمان را به این مرکز نور نزد کی کنیم ... باید با عمل و نه با محبت خالی، نورانی بشویم.... این عمل و گذشت و ایثار و تشبّه و تخلّق به اخلاق آنان را لازم دارد».[i] هم­آهنگ کردن آهنگ زندگی خود با زندگی صدیقه کبری تلاشی است آن حضرت از محبان خود انتظار دارد. مسلما زندگی دوست­داران حضرت زهرا هم رنگ و هم جهت با زندگی آن جناب است نه در سویی مخالف و با رنگی متضاد با آن بانوی یگانه.[ii]

در شرایطی که دشمنان نظام اسلامی تلاش فراوان دارند با مصرف­گرا کردن مردم و جلب توجه آنان به ظواهر زندگی دنیا (از تنوع­طلبی در لباس و مدهای گوناگون تا مبل و وسایل خانه، تا ماشین و...) اقتصاد جامعه اسلامی را هرچه بیشتر اقتصادی پر مصرف و لوکس­گرا  بار آورده، زمینه­ی احتیاج آن به خارج را بیشتر کنند،[iii] یکی از ده­ها مورد جهت­گیری دختر رسول الله در زندگی، میزان توجه آن حضرت به ظواهر دنیا و تجملات و آسایش و راحتی آن است. نگاهی هرچند گذرا به وضع خانه و جهاز عروسی آن حضرت، کار ایشان در خانه، و لباس صدیقه کبری همگی انسان را به تعجب واداشته، فاصله زیاد جامعه امروز با این الگوی یگانه را اندکی ترسیم میکند.

وضع مالی خانه حضرت زهرا سلام الله علیها بسیار زاهدانه بوده است. در ماجرای جهاز حضرت زهرا چنین آمده که چون جهاز را خریداری کردند و نزد پیامبر آوردند، حضرت اشک ریخته، رو به آسمان کرد و فرمود: «خداوندا، به خانواده ای که بیشتر ظرفهایشان سفالی است برکت عطا فرما».[iv] روزی سلمان فارسی نزد حضرت زهرا رفته، از ایشان مقداری غذا میخواهد، اما حضرت به او میفرماید: «ای سلمان به خدا سوگند سه روز است که ما چیزی نخورده ایم! حسن و حسین از شدت گرسنگی بیقراری کردند و سپس مانند جوجه های پرکنده بر زمین دراز کشیدند! اما آنگاه که خیر و نعمتی به در خانه ام بیاید آن را رد نخواهم کرد[v] لباس مرا بردار و نزد شمعون رفته، گرو بگذار و از او مقداری خرما و آرد بگیر.» سلمان لباس را به شمعون داده، آرد و خرما را برای حضرت میآورد و حضرت غذایی آماده کرده به سلمان میدهد.[vi] روزی امیر مؤمنان از زهرای اطهر می­پرسد آیا در خانه چیزی برای خوردن یافت می‌شود و دختر پیامبر پاسخ می­دهد: «به خدا سوگند سه روز است که در خانه چیزی نداریم»!![vii] اینها در حالی است که رسول خدا باغ هایی مانند فدک را به حضرت زهرا بخشیده بود اما ایشان درآمد این باغها را صرف فقرا میفرمود.[viii]

هرچند حضرت زهرا دختر اولین شخصیت جامعه اسلامی و همسر سردار بزرگ اسلام بود، و هرچند دارای چنان مقام معنوی بالایی بود که ملائکه در خدمت او بودند؛^[ix] با این همه، کارهای دشوار منزل را خود انجام میداد. امیر المؤمنین میفرماید: «او آنقدر با مشک آب ‏آورده بود که اثر آن در سینه‏اش به جاى مانده بود، و به قدرى با آسیا کار کرد که دستهایش پینه بست، و به قدرى خانه را جاروب ‏کرد که گرد و غبار بر لباسهایش ‏نشست، و به قدرى در زیر دیگ، آتش ‏افروخت که لباسهایش سیاه ‏شد. او به سبب این کارها دچار زحمت و رنج شدیدى شده بود.»[x] سلمان میگوید: روزی وارد خانه زهرا شدم و دیدم حضرت مشغول آرد کردن نان است در حالی که از دستش خون میآید و حسین در گهواره گریه میکند. به حضرت عرض کردم: «با دستان خود چنین کردی در حالی که فضه (خادم حضرت زهرا) هم هست؟!» حضرت در پاسخ فرمود: «رسول خدا به من توصیه کرد که یک روز فضه کار کند و یک روز من. دیروز نوبت فضه بود!!»[xi] حضرت زهرا میداند که چرا رسول خدا به او چنین توصیه فرموده است. مدتها پیش که علی او را نزد پیامبر فرستاده بود تا درخواست خادمی کند، پیامبر فرموده بود دوست ندارد خادم ثواب را از فاطمه دور کند.[xii]

سادگی و کهنگی لباس حضرت زهرا نیز بسیار تعجب بر ابنگیز است. لباس های ایشان وصله دار بود.[xiii] چون شب عروسی آن حضرت فرا رسید رسول خدا پیراهنی نو به ایشان هدیه داد. در همان شب فقیری در خانه حضرت را زد و گفت: «از خانه نبوت لباسی کهنه میخواهم» حضرت زهرا خواست لباس وصله خورده­ی خود را به او بدهد که به یاد این آیه افتاد «هرگز به خوبی نمیرسید مگر از آنچه دوست میدارید انفاق کنید».[xiv]  صدیقه کبری لباس وصله دار را نگه داشت و لباس نویی که پدرش همان شب به او هدیه داده بود را به فقیر داد![xv] سلمان میگوید چون آیه «قطعا جهنم وعده­گاه همگی آنان است»[xvi] نازل شد، پیامبر چنان گریان وغمگین شد که کسی جرات نزدیک شدن به حضرت را نداشت. من به دنبال فاطمه رفتم تا او نزد پیامبر رفته علت انده او را بپرسد. وقتی ماجرا را برای ایشان بیان کردم حضرت برخواست و عبایی کهنه پوشید که دوازده جای آن را با شاخه خرما پینه زده بودند! من که این لباس را دیدم گریه کرده با خود گفتم دختران پادشاهان روم و فارس لباسهایی از حریر و ابریشم میپوشند و دختر محمد عبای پشمی کهنه ای دارد که دوازده جای آن پینه خوده است.[xvii]

---

[i] - انسان 250 ساله، ص102.

[ii] - البته واضح است که کسی نمیتواند مانند آن بزرگان باشد اما آنچه لازم است حرکت در همان مسیری است که آنان حرکت کرده اند. الگو گیری از زندگی آنان و تلاش برای نزدیکتر شدن به آن شیوه زندگی، توقعی بیجا نیست بلکه کسی که ادعای محبت آن معصومان را دارد باید در عمل نیز آثار آن را نشان دهد.

[iii] - و صد البته که این نیاز و احتیاج، نیازی واقعی نیست بلکه نیاز کاذبی است که با تزریق روح تجمل گرایی و مصرف زدگی به جامعه تولید میشود و میتواند آثار زیانبار فراوانی بر جامعه داشته باشد.

[iv] - الموسوعة الکبرى عن فاطمة الزهراء،ج‏20،ص:550.

[v] - منظور حضرت این است که این درخواست کردن تو از ما نعمتی است که خدا به ما داده و من این نعمت را از دست نخواهم داد.

[vi] - بحار الانوار، ج 43، ص 71.

[vii] - الموسوعة الکبرى عن فاطمة الزهراء،ج‏9، ص:90.

[viii] - الموسوعة الکبرى عن فاطمة الزهراء،ج‏21،ص:490 و ج‏17،ص:236.

[ix] - همسر رسول خدا ام ایمن میگوید میگوید روزی دیدم زهرا در کناری خوابیده است اما سنگ آسیاب میچرخد و گندم آرد میکند و گهواره حسین حرکت میکند. چون به رسول الله گفتم فرمود خداوند فرشته ای مامور کرد تا به فاطمه که روزه داشت و بسیار خسته بود کمک کند.

[x] - بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج‏82، ص: 329.

[xi] - الموسوعة الکبرى عن فاطمة الزهراء،ج‏17،ص:123.

[xii] - الموسوعة الکبرى عن فاطمة الزهراء، ج‏17،ص:147. کنایه از اینکه اگر خادمی بگیری که کارهای خانه را انجام دهد دیگر به تو ثواب انجام کارهای خانه نمیرسد.

[xiii] - امیر المؤمنین نیز چنین بود. خود حضرت در نهج البلاغه میفرماید آنقدر لباسم را به خیاط دادم که پینه بزند که دیگر از خیاط خجالت میکشیدم. کار به جایی رسید که کسی به من گفت «آیا این لباس را رها نمیکنی» :«وَ اللَّهِ لَقَدْ رَقَّعْتُ مِدْرَعَتِی‏ هَذِهِ حَتَّى اسْتَحْیَیْتُ مِنْ رَاقِعِهَا وَ لَقَدْ قَالَ لِی قَائِلٌ أَ لَا تَنْبِذُهَا عَنْک‏» نهج البلاغه صبحی صالح، خطبه 160.

[xiv] - سوره آل عمران، آیه 92.

[xv] - الموسوعة الکبرى عن فاطمة الزهراء، ج‏17،ص:405.

[xvi] - سوره حجر، آیه 43.

[xvii] - الموسوعة الکبرى عن فاطمة الزهراء، ج‏17،ص:394.